Dünya çapında ağın (İngilizcesi: World Wide Web, kısaltması: WWW) mucidi, Sir Tim Berners-Lee. Fotoğraf: Guardian için Sarah Lee
Sahip olduğumuz web inşa edilmek için elimizden alınmıştı, şimdi herkes için, istediğimiz web’i inşa etmek hepimize bağlı.
Bugünün tarihi, dünya çapında ağ için ilk önerimi sunmamın üzerinden 28 yıl geçtiğine işaret ediyor. Web’i; herkese, her yerde bilgi paylaşmasına, fırsatlara erişmesine, coğrafik ve kültürel sınırlar ötesinde işbirliği yapmasına izin veren açık bir platform olarak hayal ettim. Birçok yönden, web bu görüşe göre yaşadı ancak açık kalması için tekrar eden bir mücadele var. Buna karşın geçtiğimiz 12 aydır, web’in gerçek potansiyelini tüm insanlığa hizmet eden bir araç olarak yerine getirmesi için mücadele etmemiz gerektiğine inandığım üç yeni eğilim hakkında endişelerim giderek artıyor.
1) Kişisel Verilerimizin Kontrolünü Kaybettik
Birçok web sitesinin mevcut iş modeli, kişisel verilerin karşılığında ücretsiz içerik sunuyor. Çoğumuz sık sık uzun ve kafa karıştırıcı hüküm ve şartları kabul ederek buna katılıyoruz ve temelde ücretsiz hizmetler karşılığında toplanan bazı bilgileri umursamıyoruz ama bir aldatmacayı kaçırıyoruz. Verilerimiz sahipli depolarda gözlerimizden uzakta tutulurken, bu veri üzerindeki doğrudan kontrol etme ve onu ne zaman ve kimle paylaşacağımızı seçmeye dair kazandığımız faydaları kaybediyoruz. Dahası, genellikle şirketlere, özellikle üçüncü şahıslarla, hangi verileri paylaşmamayı tercih ettiğimizi geri bildirme yolumuz yok. Hüküm ve şartlar: Ya hep ya hiç.
Şirketlerin bu yaygın veri toplamasının başka etkileri de var. Hükümetler, şirketlerin işbirliği ya da zorlamasıyla çevrimiçi her hareketimizi giderek daha fazla izliyor ve gizlilik haklarımızı ihlal eden aşırıya kaçan kanunları geçiriyor. Baskı rejimlerinde, sebep olunabilecek zararı görmek kolay, blogcular tutuklanabilir ya da öldürülebilir ve siyasi muhalifler izlenebilir. Yurttaşlarının yararını düşündüğüne inandığımız hükümetlerin olduğu ülkelerde bile herkesi sürekli izlemek kolayca aşırıya kaçıyor. Konuşma özgürlüğü üzerinde cesaret kırıcı etki yaratıyor ve web’in hassas sağlık konuları, cinsellik ya da din gibi önemli konuları araştırma alanı olarak kullanımını bitiriyor.
2) Yanlış Bilginin Web’de Yayılması Çok Kolay
Günümüzde çoğu insan web üzerindeki haber ve bilgilere yalnızca bir avuç sosyal medya sitesi ve arama motoru aracılığıyla ulaşıyor. Bu siteler, bize gösterdikleri bağlantılara tıkladığımızda daha fazla para kazanıyor ve sürekli olarak topladıkları kişisel verilerimizden öğrenen algoritmalara dayanarak bize ne göstereceklerini seçiyorlar. Kesin sonuç, bu sitelerin bize tıklayacağımızı düşündükleri içerikleri göstermeleridir. Bu, yanlış bilgi ya da şaşırtıcı, hayret verici ya da eğilimlerimize hitap edecek şekilde tasarlanmış, hızla yayılabilen sahte haberler anlamına gelmektedir ve veri bilimi, bot ordularının kullanımıyla, kötü niyetli olanlar finansal ya da siyasi çıkar için yanlış bilgi yayarak sistemle oynayabilir.
3) Çevrimiçi Siyasal Reklamcılığın Şeffaflığa ve Anlaşılmaya İhtiyacı Var
Çevrimiçi siyasal reklamcılık hızla gelişmiş bir endüstri haline gelmiştir. Gerçek şu ki, çoğu kişinin yalnızca birkaç platformdan enformasyon alması ve zengin kişisel veri havuzu üzerine yoğunlaşan algoritmaların artan karmaşıklığı, seçim kampanyalarının artık doğrudan kullanıcıları hedef alan bireysel reklamlar oluşturması anlamına geliyor. Bir kaynak, 2016 ABD seçimlerinde, izlenmesi neredeyse imkânsız bir durum olan, Facebook’ta her gün 50.000 çeşit kadar reklam servis edildiğini ortaya atıyor. Ayrıca ABD ve dünyada, seçmenleri sahte haber sitelerine yöneltmek ya da diğerlerini anketlerden uzak tutmak için bazı seçim kampanyalarının etik olmayan yollarla kullanıldığı iddiaları var. Hedefli reklamcılık bir kampanyanın farklı gruplara tamamen farklı, muhtemelen çelişkili şeyleri söylemesine olanak tanıyor. Bu demokratik midir? Sir Tim Berners-Lee: Web fikirden gerçeğe nasıl yol aldı ?
Bunlar karmaşık problemler ve çözümleri basit olmayacak ama ilerlemek için birkaç yol zaten açık. Gerektiğinde kişisel “veri kapsülleri” gibi yeni teknolojilerin geliştirilmesi, abonelik ve mikro ödeme gibi alternatif gelir modelleri keşfedilmesi de dâhil olmak üzere, adil seviyede veri kontrolünün insanlara geri verilmesinde uzlaşmak için web şirketleriyle birlikte çalışmalıyız. Gözetim yasalarının ötesine geçen hükümete karşı, gerekirse mahkeme yoluyla mücadele etmeliyiz. Neyin “doğru” olduğuna karar veren herhangi bir merkezi organ kurulmasını önlerken, Google ve Facebook gibi bekçileri, sorunun üstesinden gelme çabalarını sürdürmeleri için teşvik ederek yanlış bilgiyi geri püskürtmeliyiz. Yaşamımızı etkileyen kararların ne kadar önemli olduğunun anlaşılması için daha fazla algoritmik şeffaflığa ve belki de takip edilecek bir dizi ortak ilkeye ihtiyaç duyuyoruz. Seçim kampanyası düzenlemelerindeki “internet kör noktalarını” acilen kapatmalıyız.
Web Vakfı’ndaki (Web Foundation) ekibimiz, sorunları daha ayrıntılı araştırmak, önlemler içeren politik çözümler bulmak ve herkese eşit güç ve imkân veren web’in ilerlemesine yönelik koalisyonlar bir araya getirmek şeklindeki yeni beş yıllık stratejimizin bir parçası olarak sorunların birçoğu üzerinde çalışacak.
Web’i icat etmiş olabilirim fakat hepiniz bugünkü halini yaratmaya yardımcı oldunuz. Tüm bloglar, yazılar, tweetler, fotoğraflar, videolar, uygulamalar, web sayfaları ve daha fazlası çevrimiçi topluluğumuzu oluşturan dünyanın her yerinden milyonlarcanızın katkılarını temsil etmektedir. Web’i açık tutma mücadelesi veren politikacılardan, teknolojinin gücünü, erişilebilirliğini ve güvenliğini artıran Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu (İngilizcesi: World Wide Web Consortium, kısaltması: W3C) gibi standart belirleyen örgütlere ve sokaklarda eylem yapan insanlara kadar her türlü insan web’in bugünkü halini yaratmaya yardım etti. Geçen yıl, Nijeryalıların, çevrimiçi ifade özgürlüğünü engelleyecek bir sosyal medya tasarısına karşı ayaklandıklarını, Kamerun’daki bölgesel internet kesintilerinde halk isyanı ve protestolarını, hem Hindistan hem de Avrupa Birliği’nde ağ tarafsızlığı konusundaki büyük halk desteğini gördük.
Sahip olduğumuz web inşa edilmek için elimizden alınmıştı, şimdi herkes için, istediğimiz web’i inşa etmek hepimize bağlı.
Kaynak: The Guardian – 12 Mart 2017
theguardian.com/technology/2017/mar/11/tim-berners-lee-web-inventor-save-internet
Tim Berners-Lee
Çeviren: Enes Ateş