İstenmeyen SMS ve e-postalara kısıtlama getiren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 1 Mayıs 2015 itibariyle yürürlüğe girerken istenmeyen iletiler konusunda kısmi de olsa bir rahatlık sağlamıştı. Ancak, 6563 sayılı yasa, istenmeyen iletiler konusunda bazı konularda yeterli olmuyor ve çıkarılması öngörülen yönetmeliğe atıfta bulunuyordu. İşte bu konuda hazırlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik, 15.07.2015'te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamında kalan işletmecilerin abone ve kullanıcılarına, münhasıran kendi mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla gönderdiği ticari elektronik iletiler,
Vakıf üniversitelerinin öğrencilerine ve bunların velilerine gönderdiği iletilere,
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile kamuya yararlı dernekler ve vergi muafiyeti sağlanan vakıfların, kendilerine ait ticari işletmelerin faaliyetleriyle ilgili olarak üyelerine gönderdiği iletiler,
Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun hükümlerine göre radyo ve televizyon yayıncılığı yapan kuruluşlarca, kamuoyunu bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla yapılan yayın hizmetlerine ilişkin bilgilendirme iletileri,
Devlet, mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerinin kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla gönderdikleri iletiler.
Yasa hükümlerinden de hatırlanacağı üzere ticari elektronik ileti gönderilirken asıl olan, alıcının buna onay vermiş olmasıdır. Yönetmeliğin 5. maddesi bunu teyit ederken, 6. maddede onay gerektirmeyen durumlara yer verilmiş. 6. maddeye göre:
Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi halinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmayacak.
Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmayacak. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemeyecek veya bunların tanıtımı yapılamayacak.
Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değil. Ancak tacir ve esnafların 9. maddede yer alan reddetme hakkını kullanması halinde onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilemeyecek.
Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler için onay alınması zorunlu değil.
Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilecek. Onayda, alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı ve soyadı ile elektronik iletişim adresinin yer alması zorunlu tutuluyor. Onay, fiziki ortamda alınmışsa, alıcının imzası şart. Ancak elektronik ortamda alınan onayda, reddetme imkanının olduğu alıcıya aynı gün bildirilecek. Ayrıca önemli bir hüküm olarak, alıcıların elektronik iletişim adreslerine elektronik ileti gönderilerek onay talebinde bulunulamayacak.
Onayın abonelik, satış ve üyelik sözleşmesi gibi bir sözleşmenin içeriğine dahil edilerek alınması hallerinde sözleşmenin sonunda, olumlu irade beyanından veya imzadan önce, ticari elektronik ileti kenar başlığı altında, reddetme imkanı da tanınarak en az on iki punto ile yazılarak alınması zorunlu.
Acentelik, özel yetkili işletme ya da bayilik sözleşmesindeki taraflardan birine verilen onay; bu sözleşmeye konu mal, hizmet veya marka ile sınırlı olarak sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilecek.
Hizmet sağlayıcı aldığı onayı, kendi mal veya hizmetleri ile birlikte olmak kaydıyla promosyon olarak sunulan mal ve hizmetler için de kullanabilecek. Ancak bu promosyon ilişkisinin bir sözleşmeye bağlı olma şartı aranıyor.
Onay metninde, olumlu irade beyanının önceden işaretlenmiş olarak yer almaması gerekiyor.
Hizmet sağlayıcı, alıcıdan ticari elektronik ileti onayı vermesini, sunduğu mal ve hizmetin temini için ön şart olarak ileri sürmesi de yasak kabul ediliyor.
Onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü de, kanundaki düzenlemeye paralel olarak, hizmet sağlayıcıya ait.
Ticari elektronik ileti içeriğinin, alıcıdan alınan onaya uygun olması zorunlu. İletinin başlığında veya içeriğinde; tacirler için MERSİS numarası ve ticaret unvanına, esnaflar için adı ve soyadı ile T.C. kimlik numarasına yer verilecek. Ancak hizmet sağlayıcı, bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilecek.
Kısa mesaj içeriğinde ise tacirler için MERSİS numarasına, esnaflar için ise adı ve soyadı ile T.C. kimlik numarasına yer verilecek. Hizmet sağlayıcı, aynı şekilde bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilecek.
Ticari elektronik iletide, elektronik iletişim aracının türüne bağlı olarak hizmet sağlayıcının telefon, faks, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinden en az birine yer verilecek.
İletinin niteliği içeriğinden açık bir biçimde anlaşılamıyorsa tanıtım, kampanya ve bilgilendirme gibi niteliği belirleyici bir ibareye yer verilecek. Bu ibare; kısa mesaj yoluyla gönderilen iletilerde iletinin başlangıcında, elektronik posta yoluyla gönderilen iletilerde konu bölümünde, sesli aramalarda ise görüşmenin başlangıcında yer alacak.
İletide indirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunlar olması halinde bu husus da iletide açıkça belirtilmek zorunda. Promosyonların geçerlilik süresi ve alıcının bunlardan faydalanmak için yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülüklere ilişkin şartlar, açık ve şüpheye yer vermeyecek şekilde, bu hususlara özgülenmiş bir URL adresi veya müşteri hizmetleri numarası gibi kolay bir şekilde ulaşılabilecek yöntemlerle sunulacak.
Alıcı istediğinde hiçbir gerekçe göstermeksizin ticari elektronik ileti almayı reddetme hakkına sahip. Yönetmeliğin m.9/1 hükmüne göre alıcının ret bildiriminde bulunması, bildirimin yapıldığı iletişim kanalına ilişkin onayı geçersiz kılacak. Ancak madde metninden anlaşıldığı kadarıyla, başka kanallar için önceden alınmış bir onay varsa, bu kanallardan ileti gönderimi devam edebilecek.
Acentelik, özel yetkili işletme ya da bayilik sözleşmelerindeki taraflardan birine yapılacak ret bildirimi tarafların tümüne yapılmış sayılacak. Ret bildirimini alan taraf, bu hususu diğer tarafa bildirmekle yükümlü kılınıyor.
Hizmet sağlayıcı, alıcının ret bildirimi için iletide, müşteri hizmetleri numarası, kısa mesaj numarası veya yalnızca ret bildirimine özgülenmiş bir URL adresi gibi erişilebilir iletişim adresini vermesi gerekiyor. İleti hangi iletişim kanalıyla gönderildiyse ret bildirimi de kolay ve ücretsiz bir şekilde olmak üzere aynı iletişim kanalıyla sağlanır. Ayrıca ret bildirimi imkanı, gönderilen her ticari elektronik iletide yer almak zorunda.
Ancak tüm bunlara rağmen, alıcının reddetme hakkının kullanılmış olması, hizmet sağlayıcının tabi olduğu ilgili mevzuat hükümlerine göre alıcıya gönderilmesi zorunlu olan bildirimlerin yapılmasına engel teşkil etmeyecek.
10. maddeye göre, hizmet sağlayıcı, alıcının ticari elektronik iletiyi almayı reddettiğine ilişkin talebinin kendisine ulaşmasını müteakip üç iş günü içinde ileti göndermeyi durdurmak zorunda.
Yönetmeliğin 11. maddesine göre hizmet sağlayıcı, önceden onayını aldığı alıcılara ticari elektronik iletileri kendisi gönderebileceği gibi aracı hizmet sağlayıcılar vasıtasıyla da gönderebilecek. Aracı hizmet sağlayıcı ise, yönetmeliğin m.4/1-b bendinde “başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişiler” olarak tanımlanıyor. Aracı hizmet sağlayıcının hizmet sunduğu elektronik ortamı kullanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanan içerikleri kontrol etmek, bu içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı bir faaliyetin ya da durumun söz konusu olup olmadığını araştırmak yükümlülüğü ise bulunmuyor. Ayrıca aracı hizmet sağlayıcı, başkaları adına, onların mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla ticari elektronik ileti göndermek için onay alamayacak.
Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı, yönetmelik çerçevesinde yapmış olduğu işlemler ve sunduğu hizmetler nedeniyle elde ettiği verilerin, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla muhafazasından ve hukuka aykırı olarak bunlara erişilmesini ve işlenmesini önlemek amacıyla gerekli tedbirlerin alınmasından sorumlu tutuluyor. Ancak, ilgili kişiden önceden onay alınması halinde bu kişisel verilerin üçüncü kişilerle paylaşılabilmesi, işlenebilmesi ve başka amaçlarla kullanılabilmesi mümkün.
İletilerin şikayete konu olması halinde ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcıya ait. Hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcı, onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren bir yıl süreyle saklamak zorunda. Talep edilmesi halinde bu kayıtlar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na sunulmak durumunda.
Kanunda bulunmayan, yönetmelik ile açıklığa kavuşturulacağı öngörülen şikayet konusu ise yönetmeliğin 14 ve devamı maddelerinde düzenleniyor. Buna göre; şikayet başvuruları, elektronik ortamda e-Devlet kapısı veya Bakanlığın internet sitesi üzerinden veyahut yazılı olarak şikayetçinin ikametgahının bulunduğu yerdeki il müdürlüğüne yapılabilecek. Ticari elektronik iletilere ilişkin şikayet başvurularında ayrıca şu hususlar aranacak:
Şikayetçi; gerçek kişi ise adı ve soyadı ile imzası ve ikametgah adresi; tüzel kişi ise unvanı ve adresi ile temsile yetkili kişinin veya vekilin adı ve soyadı ile imzası,
İleti, kısa mesaj yoluyla gönderilmiş ise; şikayetçinin T.C. kimlik numarası, telefon numarası, abonesi olduğu GSM operatörünün adı, iletiyi gönderenin numarası, bu numaranın bulunmaması halinde marka ve işletme adı gibi alfa numerik bilgisi, iletinin gönderilme tarihi, saati ve içeriğinin tamamı ile şikayetçinin tacir olması halinde MERSİS numarası, esnaf olması halinde bu durumu belirten ibare ve varsa iletinin görsel bir örneği,
İleti e-posta yoluyla gönderilmiş ise; şikayetçinin T.C. kimlik numarası, elektronik posta adresi, şikayetçiye elektronik posta hizmeti sağlayan işletmenin adı, iletiyi gönderenin elektronik posta adresi, ailetinin gönderilme tarihi, saati ve içeriği ile şikayetçinin tacir olması halinde MERSİS numarası, esnaf olması halinde bu durumu belirten ibare ile iletinin bir örneği,
İleti, sesli arama yoluyla yapılmışsa; şikayetçinin T.C. kimlik numarası, telefon numarası, abonesi olduğu GSM veya sabit hat operatörü adı, iletiyi gönderenin numarası, bu numaranın alınamaması halinde marka ve işletme adı, iletinin gönderilme tarihi, saati ve içeriği ile şikayetçinin tacir olması halinde MERSİS numarası, esnaf olması halinde bu durumu belirten ibare,
Diğer elektronik iletişim araçları ile yapılmış ticari elektronik iletilerde ise, iletişim aracının türüne bağlı olarak yukarıda belirtilen bilgilerden uygun olanlara yer verilir.
Şikayet başvurusunda süre, ticari elektronik iletinin gönderildiği tarihten itibaren üç ay olarak belirleniyor.
Şikâyetçi ancak kendisine ait elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletilere ilişkin şikâyette bulunabilecek.
Yukarıda belirtilen koşulları taşımayan başvurular il müdürlüğünce işleme konulmaz.
Şikayetin sonuçlandırılması başlıklı 15. maddeye göre, başvurunun yapıldığı il müdürlüğünce, şikayet edilenin sicile kayıtlı merkezinin başka bir ilde bulunduğunun tespiti halinde, başvuru belgeleri ilgili il müdürlüğüne gönderilerek başvuru sahibine bilgi verilecek.
İl müdürlüğü tarafından konuya ilişkin bilgi ve belgeler ilgilisinden temin edilerek şikayet sonuçlandırılacak. Ancak gerekli hallerde il müdürlüğünce denetim için görevlendirilen personel tarafından yerinde denetim de yapılabilecek.
Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı, il müdürlüğü tarafından söz konusu şikayetle ilgili olarak talep edilen bilgi ve belgeleri, bu talebin tebliğinden itibaren 15 gün içinde teslim etmekle yükümlü. Gerekli hallerde ilgilinin talebine istinaden il müdürlüğünce bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en fazla on beş gün uzatılabilecek. Bu sürenin sonunda da talep edilen bilgi ve belgelerin teslim edilmemesi halinde, şikayet başvurusu sırasında il müdürlüğüne sunulan bilgi ve belgeler üzerinden idari işlem tesis edilecek.
İl müdürlüğü, hizmet sağlayıcı ya da aracı hizmet sağlayıcının doğrudan tespit edilmesine imkan bulunmadığı hallerde, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile elektronik haberleşme hizmeti sunan işletmecilerden bilgi ve belge talep edebilecek.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının yönetmelik kapsamında gerçekleştirdiği faaliyet ve işlemleri denetleme yetkisi bulunuyor. Bakanlıkça görevlendirilen denetim elemanları, yönetmelik kapsamında Bakanlık yetkisine giren hususlarla ilgili olarak her türlü bilgi, belge ve defterleri istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili kılınıyor. İlgililer istenilen bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtlarını, bunların örneklerini noksansız ve gerçeğe uygun olarak vermek, yazılı ve sözlü bilgi taleplerini karşılamak ve gerekli yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlü. Denetim elemanları, aynı zamanda ticari elektronik iletileri gönderen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının abonelik bilgileri ile gerekli bilgi ve belgeleri ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ile elektronik haberleşme hizmeti sunan işletmecilerden istemeye de yetkili.
17. maddeye göre, yönetmeliğe aykırı hareket edenlere 6563 sayılı kanunun 12. maddesi uyarınca uygulanacak idari para cezalarını verme yetkisi, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının sicile kayıtlı merkezinin bulunduğu yerdeki il müdürü olarak belirleniyor. Verilen idari para cezalarının ödeme süresi de, tebliğden itibaren bir ay olarak belirlenmiş.
Yönetmeliğin geçici 1. maddesine göre; yönetmeliğin yürürlüğünden önce, ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla alıcının açık irade beyanını içerecek şekilde alınan onaylar geçerli kabul edilecek. Ayrıca kanunun yürürlük tarihinden önce, hizmet sağlayıcı ve alıcı arasında doğrudan mal veya hizmet teminine yönelik işlemler sırasında alıcının elektronik iletişim adresini vermesi ile oluşturulan veri tabanlarının onaylı olduğu kabul ediliyor. Bu şekilde verildiği kabul edilen onay; acente, özel yetkili ya da bayi işletme için verilmiş ise sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilecek. Bu hükümlere göre onay verdiği kabul edilen alıcıya, yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra, reddetme hakkı da tanınarak gönderilen ilk ticari elektronik iletide, gönderene ait veri tabanında kayıtlı olduğuna dair bilgiye yer verilmek zorunlu.
Kanunun yürürlük tarihinden önce, başkaları adına ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla genel nitelikli onay alınmış ve bu onaya dayanılarak alıcıya ticari elektronik ileti gönderilmiş olması kaydıyla yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde ve bir defaya mahsus olmak üzere, adına ticari elektronik ileti gönderilenler tarafından onay alınması amacıyla alıcılara ticari elektronik ileti gönderilebilecek. Bu iletide, genel onayın kim tarafından alındığı bilgisine de yer verilmek zorunda. Onay talebine sessiz kalınması durumunda ise talep reddedilmiş sayılacak.
Geçici 1. maddede düzenlenen hususlara ilişkin ispat yükümlülüğü de ticari elektronik iletiyi gönderene ait kabul ediliyor.
Kanunlar: